วิธีแปรงฟัน และการดูแลอนามัยช่องปาก

วิธีแปรงฟัน เป็นวิธีดูแลรักษาอนามัยช่องปากขั้นพื้นฐานที่บุคคลต้องปฏิบัติด้วยตนเองอย่างสม่ำเสมอเป็นประจำทุกวัน คือ การแปรงฟัน คำถามยอดฮิต และความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับสุขภาพช่องปาก

สารบัญ

• วิธีแปรงฟัน มีวัตถุประสงค์เพื่ออะไร ?
• วิธีการ แปรงฟัน
• เวลาที่ใช้ แปรงฟัน
• การเลือกใช้แปรงสีฟัน และยาสีฟัน
• ยาสีฟัน สมุนไพร ลดกลิ่นปาก เสียวฟัน เหงือกอักเสบ

วิธีแปรงฟัน มีวัตถุประสงค์เพื่ออะไร ?

วิธีการแปรงฟัน มีวัตถุประสงค์เพื่อทำความสะอาดช่องปาก ขจัดเศษอาหารตกค้าง กำจัดและควบคุมคราบจุลินทรีย์บนผิวฟัน ทำให้รู้สึกปากสะอาดสดชื่น การแปรงฟันเป็นวิธีการป้องกัน โรคฟันผุ และ โรคปริทันต์ ที่มีประสิทธิภาพ เพราะการแปรงฟันทำให้ปากสะอาด ขจัดเศษอาหารไม่ให้ตกค้างในช่องปาก โรคปริทันต์ อักเสบ คืออะไร ? นำไปสู่การสูญเสียฟันจริงไหม

ช่วยลดจำนวนเชื้อจุลินทรีย์ในช่องปาก รวมทั้งยาสีฟันส่วนใหญ่มีฟลูออไรด์ซึ่งเป็นสารป้องกันฟันผุรวมอยู่ด้วย และเพื่อให้การแปรงฟันเกิดประสิทธิผลด้านการป้องกันโรคปริทันต์ จึงต้องให้ความสำคัญกับการแปรงบริเวณคอฟัน เพราะคราบจุลินทรีย์ในบริเวณดังกล่าวเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคเหงือกอักเสบ และโรคปริทันต์อักเสบ

การ แปรงฟัน ที่มีประสิทธิผลในการป้องกันโรคฟันผุและโรคปริทันต์ จะต้องเป็นการแปรงฟันที่มีคุณภาพ คือสามารถขจัดเศษอาหารที่ตกค้างในช่องปาก และขจัดคราบจุลินทรีย์ที่เกาะอยู่บนผิวฟันได้เป็นส่วนใหญ่

วิธีแปรงฟัน

รูปแบบการแปรงฟันตามความถนัดเป็นพฤติกรรมถาวร การปลูกฝังวิธี การแปรงฟันให้กับเด็กจะต้องคำนึงถึงพัฒนาการของการใช้กล้ามเนื้อมือของเด็ก และต้องให้เวลาฝึกฝนจนกระทั่งเด็กมีความชำนาญ และรู้สึกเป็นความถนัดตามวิธีที่สอน การแปรงฟัน มีด้วยกันหลายวิธี แตกต่างกันอย่างไร ?

วิธีแปรงฟันมีผู้คิดค้นไว้หลายวิธี วิธีที่เหมาะสมสำหรับเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี คือ วิธี Horizontal scrub หรือวิธีถูไป-มา (รายละเอียดอยู่ในเรื่องการสร้างเสริมสุขภาพช่องปากเด็กปฐมวัย)

สำหรับเด็กที่มีอายุมากกว่า 6 ปี และผู้ใหญ่ ใช้วิธี Modified Bass หรือวิธีขยับปัด การแปรงฟันทั้ง 2 วิธีนี้ ต้องแปรงฟันให้ทั่วทุกซี่ ทั้งด้านนอก ด้านในและด้านบดเคี้ยว รวมทั้งเน้นการแปรงบริเวณคอฟัน  แปรงซอกฟัน คืออะไร ? และควรใช้เมื่อใด

ดังนั้นจึงต้องใช้แปรงสีฟันชนิดขนอ่อนนุ่ม ปลายขนแปรงมน เพื่อป้องกันไม่ให้เหงือกร่นและคอฟันสึก ในประเทศไทยมีการสอนและฝึกวิธีแปรงฟัน แบบ Horizontal scrub ให้แม่และผู้เลี้ยงดูแปรงฟันให้เด็กเล็กๆ และฝึกให้เด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กหัดแปรงฟันตนเอง (รายละเอียดอยู่ในเรื่องการสร้างเสริมสุขภาพช่องปากเด็กปฐมวัย)

ส่วนการแปรงฟันวิธี Modified Bass ได้จัดให้มีการฝึกในเด็กนักเรียนระดับประถมศึกษา (รายละเอียดอยู่ในเรื่องการสร้างเสริมสุขภาพช่องปากเด็กวัยเรียนและเยาวชน)

เวลาที่ใช้ แปรงฟัน

มีความสัมพันธ์กับความสะอาดของช่องปาก และความสามารถในการขจัดคราบจุลินทรีย์ การแปรงฟันแต่ละครั้งควรใช้เวลาประมาณ 2 นาที เพื่อให้ฟลูออไรด์ในยาสีฟันมีเวลาได้สัมผัสผิวฟัน และสามารถแปรงฟันได้ทั่วถึงทั้งปาก ควรแปรงฟันให้ได้อย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง โดยครั้งที่สำคัญที่สุดคือการแปรงฟันก่อนนอน เพราะช่วงนอนหลับประตูสู่สุขภาพที่ดีในทุกช่วงวัยของชีวิต

ร่างกายขับน้ำลายออกมาน้อยกว่าเวลาตื่น ถ้ามีอาหารตกค้างในช่องปาก จะเกิดการบูดเน่าทำให้มีกลิ่นปากรุนแรง และจุลินทรีย์จะสร้างกรดได้ต่อเนื่อง รวมทั้งกรดที่เกิดขึ้นจะคงอยู่ในช่องปากเป็นเวลานาน เนื่องจากไม่มีน้ำลายช่วยเจือจางและสะเทินความเป็นกรด อย่างไรก็ตามการแปรงฟันหลังรับประทานอาหารทุกครั้งจะมีผลในการขจัดเศษอาหารตกค้างในช่องปากได้ดีที่สุด

การเลือกใช้แปรงสีฟัน และยาสีฟัน

แปรงสีฟันที่มีขนแปรงแข็ง หรือมีขนแปรงที่ไม่ได้มนปลายขนแปรง จะทำให้คอฟันสึกและเหงือกถลอกเป็นแผลได้ง่าย จึงควรเลือกใช้แปรงสีฟันที่ขนแปรงทำจากไนล่อนชนิดขนอ่อนนุ่ม หรือนุ่มพิเศษ ปลายขนแปรงมน ด้ามแปรงตรงหรือเอียงทำมุมเล็กน้อย เเปรงสีฟัน ธรรมดา กับ แปรงสีฟันไฟฟ้า แบบไหนดีกว่ากัน ?

ขนาดของด้ามแปรงจับถนัดมือ แข็งแรงไม่เปราะหักง่าย ขนาดของหัวแปรงเหมาะกับช่องปากสามารถสอดแปรงเข้าถึงฟันได้ทั่วทุกซี่ และมีขนแปรงหนาแน่นจัดเป็นกระจุกเรียงกันเป็นแถวชิดกัน 3-4 แถว เพื่อให้ง่ายต่อการเลือกใช้ อาจพิจารณาเลือกใช้แปรงสีฟันที่แสดงมาตรฐานแปรงสีฟันที่ได้รับการตรวจโดยกรมอนามัย ซึ่งใช้สัญลักษณ์ “แปรงติดดาว” และมีฉลากซึ่งระบุว่าเป็นแปรงใช้ในช่วงอายุใด

สำหรับยาสีฟันมีการจัดทำหลายรูปแบบเช่น เป็นผง เป็นครีม และเป็นเจล โดยส่วนใหญ่เป็นแบบครีมบรรจุในหลอด คุณสมบัติของยาสีฟันคือช่วยให้ทำความสะอาดช่องปากได้ดีขึ้น ซึ่งจะมีผลในการป้องกันฟันผุ และทำให้เหงือกแข็งแรง

ยาสีฟันส่วนใหญ่ใช้สารชนิดเดียวกันเป็นส่วนประกอบพื้นฐาน ยกเว้นสารเสริมที่อาจจะแตกต่างกันเพื่อจุดประสงค์ที่ต่างกัน และเพื่อให้ผลิตภัณฑ์มีลักษณะการใช้ที่เฉพาะเจาะจงยิ่งขึ้น เช่น การใช้สารป้องกันฟันผุ การใช้สารควบคุมหินน้ำลาย การใช้สารควบคุมแผ่นคราบจุลินทรีย์ การใช้สารแก้ปัญหาเสียวฟัน เป็นต้น

นอกจากนี้ยาสีฟันต่างชนิดกันอาจมีผลในการขจัดคราบจุลินทรีย์ได้ต่างกัน อันเนื่องมาจากผงขัดมีขนาดต่างกัน โดยผงขัดที่หยาบจะขจัดคราบจุลินทรีย์ได้ดีกว่าผงขัดที่ละเอียด แต่จะทำให้เคลือบฟันสึกมากกว่า

คำแนะนำสำหรับบุคคลทั่วไปคือเลือกใช้ยาสีฟันที่ไม่แพ้ มีส่วนผสมของฟลูออไรด์เพื่อช่วยป้องกันฟันผุ และผู้ใช้ชอบสรรพคุณ กลิ่น และรส ถ้าผิวฟันมีคราบบุหรี่ ชา กาแฟ ติดบนตัวฟัน อาจเลือกใช้ยาสีฟันขจัดคราบสีบนตัวฟัน

ยาสีฟัน สมุนไพร ลดกลิ่นปาก เสียวฟัน เหงือกอักเสบ

ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับเหงือกอาจเลือกใช้ยาสีฟันที่มีสรรพคุณช่วยลดอาการอักเสบของเหงือก หรือเลือกใช้ยาสีฟันเพื่อลดอาการเสียวฟัน แต่ต้องปรึกษาทันตแพทย์เพื่อรักษาสาเหตุของโรคเหงือก และอาการเสียวฟันด้วย

ยาสีฟัน สมุนไพร Doctor V ด็อกเตอร์วี คิดค้นโดยทันตแพทย์ ประกอบด้วยส่วนผสมสมุนไพรไทยที่คัดสรรมาแล้ว 12 ชนิด และมีสารสกัดจากธรรมชาติ เพื่อคุณภาพที่ดีที่สุด กลิ่นปาก, เหงือกอักเสบ, เสียวฟัน, หลอดเดียวเอาอยู่

นอกจากนี้ควรเลือกใช้ยาสีฟันที่มีเลขทะเบียน อย. หรือมีตรารับรองจากสำนักงานคณะกรรมการมาตรฐานอุตสาหกรรมไทย (มอก.) และตรวจสอบ วัน เดือน ปีที่ผลิตไม่ควรนานเกิน 3 ปี (รายละเอียดเกี่ยวกับยาสีฟันแบบต่างๆ อยู่ในเรื่องผลิตภัณฑ์ดูแลสุขภาพช่องปาก)

บทความที่เกี่ยวข้อง

• สมุนไพร 12 ชนิด ในยาสีฟัน Doctor V ช่วยอะไรบ้าง ?
• แปรงฟัน ยังรู้สึกไม่สะอาด ควรแปรงฟันให้บ่อยขึ้น / เปลี่ยนยาสีฟันดี?
• แปรงลิ้น หลังแปรงฟัน สำคัญแค่ไหน?