เคลือบฟัน เนื้อฟัน และเคลือบรากฟัน สำคัญอย่างไร ?

เคลือบฟัน เนื้อฟัน และเคลือบรากฟัน มีส่วน ประกอบส่วนใหญ่เป็นสารอนินทรีย์ เมื่อสัมผัสกับกรดจะเกิดกระบวนการสูญเสีย และคืนกลับของแร่ธาตุที่เป็นองค์ประกอบ เคลือบฟันเป็นส่วนที่แข็งที่สุด

ประกอบด้วย ผลึกของสารแคลเซียมไฮดรอกซี่อะพาไทต์ ประมาณร้อยละ 96 ส่วนเนื้อฟันประกอบด้วยผลึกของสารแคลเซียมไฮดรอกซี่อะพาไทต์ประมาณร้อยละ 70 มีความแข็งน้อยกว่าเคลือบฟันสำหรับเคลือบรากฟันมีผลึกของสารแคลเซียมไฮดรอกซี่อะพาไทต์ ประมาณร้อยละ 45 – 50 มีความแข็งน้อยกว่าเนื้อฟัน

สารบัญ

• เคลือบฟัน เคลือบหลุมร่องฟัน เพื่อป้องกันฟันผุ (Sealant)
• การวินิจฉัยความรุนแรงของโรคฟันผุ
• เคลือบฟัน แนวทางการดูแลรักษาโรคฟันผุ
• โรคปริทันต์

เคลือบฟัน เคลือบหลุมร่องฟัน เพื่อป้องกันฟันผุ (Sealant)

เป็นการใช้สารจำพวกเรซิ่นเคลือบปิดร่องลึกบนผิวฟัน เพื่อป้องกันไม่ให้คราบจุลินทรีย์เข้าไปอาศัยและสร้างกรดมาทำลายผิวฟัน
การเคลือบหลุมร่องฟันเป็นการป้องกันฟันผุบนด้านบดเคี้ยว

ซึ่งเป็นบริเวณที่เกิดฟันผุได้ง่าย และเป็นบริเวณที่เกิดฟันผุมากที่สุด เคลือบฟัน เคลือบหลุมร่องฟัน นิยมทำในฟันเด็ก เนื่องจากฟันที่ขึ้นมาใหม่มักมีหลุมร่องลึก และเด็กยังไม่สามารถแปรงฟันให้สะอาดได้ทั่วถึง

ควรแนะนำให้ผู้ปกครองพาเด็กไปรับการตรวจและเคลือบหลุมร่องฟันจากทันตบุคลากรก่อนที่ฟันเด็กจะผุ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อเด็กมีฟันกรามถาวรขึ้นมาในช่องปาก หรือเมื่อเด็กมีอายุประมาณ 6 ปี

การวินิจฉัยความรุนแรงของโรคฟันผุ เป็น 3 ระยะ ดังนี้

ระยะที่ 1 การผุในชั้นเคลือบฟัน

จะเห็นเคลือบฟันเป็นรอยขุ่นขาว ไม่มีรูผุ ผู้ป่วยยังไม่มี อาการใดๆ หากหยุดยั้งปัจจัยที่ทำให้เกิดฟันผุ และเสริมการคืนกลับของแร่ธาตุที่ผิวฟัน รอยโรคจะหยุด และกลับไปมีลักษณะเหมือนเคลือบฟันปกติ หรือเป็นสีขาว หรือสีน้ำตาล

ระยะที่ 2 การผุถึงชั้นเนื้อฟัน แต่ไม่ถึงโพรงประสาทฟัน

เป็นระยะที่เห็นรอยโรคชัดเจน เพราะเกิดหลุมหรือโพรงบนผิวฟันและเนื้อฟัน ซึ่งอาจเห็นได้โดยตรง หรือเป็นเงามืดใต้เคลือบฟัน

ผู้ป่วยอาจไม่มีอาการ หรือมีอาการเสียวฟัน ปวดฟันบ้าง เป็นระยะที่ต้องได้รับการรักษาโดยวิธีอุดฟัน เพื่อให้ฟันใช้งานได้ตามปกติ และหยุดการลุกลามของโรคฟันผุ

ระยะที่ 3 การผุลุกลามถึงโพรงประสาทฟัน

ผู้ป่วยจะมีอาการปวดฟันมาก เชื้อโรคอาจลุกลามเกิดฝีที่ปลายรากฟัน รวมทั้งอาจลุกลามไปยังเนื้อเยื่อและอวัยวะข้างเคียง ทำให้ใบหน้าลำคอบวม เจ็บปวดมาก บางครั้งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

การรักษาเพื่อเก็บฟันไว้ใช้งานต้องรักษารากฟัน และทำครอบฟัน ซึ่งยุ่งยาก เสียเวลา และมีค่าใช้จ่ายสูง หรือบางครั้งอาจทำไม่ได้ ต้องถอนฟันซี่นั้นทิ้ง

เคลือบฟัน แนวทางการดูแลรักษาโรคฟันผุ

ฟันผุระยะที่ 1

เป็นการผุในชั้นเคลือบฟัน หากตรวจพบควรแนะนำให้ใส่ใจดูแลรักษาความสะอาดของช่องปากให้มากขึ้น โดยแปรงฟันด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์อย่างสม่ำเสมอทุกวัน อย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง และแปรงบริเวณที่มีรอยขาวขุ่น หรือเป็นจุดสีน้ำตาลให้สะอาดทั่วถึง

กรณีที่สามารถทาฟลูออไรด์ให้ได้ ควรทาหรือเคลือบฟลูออไรด์เฉพาะที่บริเวณนั้น ผิวฟัน จะกลับแข็งแรงขึ้น และหยุดการลุกลามของโรคได้ นอกจากนี้ควรให้คำแนะนำพฤติกรรมการบริโภคที่เหมาะสมด้วย เช่น ลด ละ เลิก การรับประทานจุบจิบ ขนมหวานควรรับประทานพร้อมอาหารมื้อหลัก แล้วแปรงฟันให้สะอาด และแนะนำให้รับประทานผลไม้เป็นอาหารว่าง เพื่อลดโอกาสที่ฟันจะผุเพิ่มขึ้น

ฟันผุระยะที่ 2 และ 3

เป็นระยะที่เกิดรูผุแล้ว บางครั้งเห็นเป็นรูผุชัดเจน บางครั้งเห็นเป็น รอยดำ และอาจลุกลามจนทะลุโพรงประสาทฟันแล้ว หากตรวจพบฟันผุระยะนี้ แต่ผู้ป่วยยังไม่มีการอักเสบรุนแรง

ควรกระตุ้นให้ผู้ป่วยรีบเข้ารับการรักษาจากทันตบุคลากร เพราะหากทิ้งไว้การผุจะลุกลามจนต้องถอนฟันทิ้ง หรืออาจเกิดการอักเสบที่รุนแรงได้

ในรายที่ผู้ป่วยมีอาการปวด ควรให้การดูแลช่วยเหลือเบื้องต้น โดยเขี่ยเศษอาหารออกจากรูผุ ให้ผู้ป่วยบ้วนน้ำให้สะอาด ใช้สำลีสะอาดปั้นเป็นก้อนเล็กๆ ซับน้ำในรูผุให้แห้ง แล้วใช้สำลีชุบน้ำมันกานพลู (clove oil) พอหมาดๆ ใส่ในรูผุ จ่ายยาระงับปวด และส่งต่อไปทำฟัน

หากพบการอักเสบติดเชื้อควรให้ยาปฏิชีวนะ ในผู้ป่วยที่ไม่มีประวัติแพ้ยา ให้จ่ายยา Amoxycillin 500 มิลลิกรัม วันละ 4 ครั้ง เนื่องจากใช้ได้ผลดีกับการติดเชื้อในช่องปาก

นอกจากให้การดูแลรักษาเบื้องต้นแล้ว ควรแนะนำให้ไปรับการรักษาต่อกับทันตบุคลากร และในครั้งต่อไปที่มารับการตรวจรักษาควรสอบถาม ให้คำแนะนำเรื่องการดูแลรักษาความสะอาดในช่องปาก และให้คำแนะนำเรื่องพฤติกรรมการบริโภคที่เหมาะสมด้วย

โรคปริทันต์

โรคปริทันต์ เป็นพยาธิสภาพที่เกิดกับเหงือก กระดูกเบ้าฟัน เอ็นยึดปริทันต์ และเคลือบรากฟัน โรคนี้เกิดขึ้นได้ทั้งแบบเฉียบพลัน และเรื้อรัง โดยส่วนใหญ่เป็นชนิดเรื้อรัง โรคปริทันต์แบ่งตามลักษณะอาการ และความรุนแรงได้เป็น 2 ประเภท คือ

1. โรคเหงือกอักเสบ (gingivitis)

เป็นการอักเสบที่เกิดขึ้นเฉพาะบริเวณขอบเหงือก ลักษณะอาการที่ตรวจพบคือ เหงือกบวมแดง มีเลือดออกเวลาแปรงฟัน แต่ไม่มีอาการเจ็บปวด การอักเสบของเหงือกจะกลับคืนสู่สภาพปกติได้

• แปรงฟันแล้วมีเลือดออก…สัญญาณร้ายของช่องปาก

เมื่อผู้ป่วยสามารถแปรงฟันตนเองได้สะอาดและทั่วถึง โรคเหงือกอักเสบพบได้ตั้งแต่วัยเด็ก เนื่องจากไม่มีอาการเจ็บปวด จึงถูกปล่อยปละละเลย ทำให้โรคดำเนินต่อไปจนเข้าสู่การเป็นโรคปริทันต์อักเสบในวัยผู้ใหญ่ และวัยสูงอาย

2. โรคปริทันต์อักเสบ (periodontitis)

เป็นภาวะที่การอักเสบลุกลามจากเหงือกไปทำลายกระดูกเบ้าฟัน เอ็นยึดปริทันต์ และเคลือบรากฟัน ทำให้การยึดติดของฟันกับกระดูกเบ้าฟันลดลง ฟันโยกจนไม่อาจใช้งานได้ เนื้อเยื่อปริทันต์ที่ถูกทำลายไปแล้ว

เทคโนโลยีปัจจุบันยังไม่สามารถรักษาให้คืนกลับสู่สภาพเดิมได้อย่างสมบูรณ์ การรักษาจะช่วยยับยั้งไม่ให้โรคลุกลาม หากมีการปลูกกระดูกก็อาจช่วยซ่อมแซมกระดูกที่ถูกทำลายไปได้บ้าง

โรคปริทันต์ อักเสบ คืออะไร ? นำไปสู่การสูญเสียฟันจริงไหม ส่วนใหญ่เป็นแบบเรื้อรัง ผู้ป่วยไม่เจ็บปวดจึงปล่อยทิ้งไว้ไม่รักษา ลักษณะที่ตรวจพบคือ สภาพช่องปากไม่สะอาด มีคราบจุลินทรีย์มาก กลิ่นปากรุนแรง มีหินน้ำลาย ฟันยื่นยาว ฟันห่าง หากใส่ฟันปลอมอาจเป็นสาเหตุให้ฟันปลอมไม่พอดี บางครั้งมีคราบหนอง ฟันปลอม มีกี่แบบ แบบไหนเหมาะกับเรา ?

ในกรณีที่เกิดการอักเสบเฉียบพลันจะมีอาการปวด บวม ฟันโยก มีฝีหนองที่ปลายรากฟัน ทำให้เจ็บปวดทรมาน โรคปริทันต์อักเสบเป็นสาเหตุสำคัญของการสูญเสียฟันในวัยผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ

บทความที่เกี่ยวข้อง

• คราบพลัค คืออะไร ? ตัวการทำให้เกิดเหงือกอักเสบ
• รักษารากฟัน ทำไมถึงต้องรักษา มีขั้นตอนอย่างไรบ้าง ?