ใบหน้า ปาก ลิ้น บริหารได้ง่ายๆ ด้วยการทำ…โยคะใบหน้า

แต่ว่าโรคที่เป็นกล้ามเนื้อ ใบหน้า อ่อนแรง เกิดจากการที่ตัวเส้นประสาทที่มาเรียงกล้ามเนื้อใบหน้า เกิดการบาดเจ็บหรือมีการถูกทำลาย จากสาเหตุต่างๆ ส่วนใหญ่กิดจากการที่เราติดเชื้อไวรัส ตัวเชื้อไวรัสก็จะไปกัดกินเส้นประสาท ทำให้เกิดการบาดเจ็บขึ้นมา

สโต๊ค เกิดจากเส้นเลือดในสมองอุดตัน หรือมีการบาดเจ็บในสมอง ซึ่งสมองนั้นเป็นศูนย์รวมที่จะสั่งการทุกอย่างในร่างกายของเราอยู่แล้ว แต่ถ้าไปโดนส่วนควบคุมใบหน้า หน้าเราก็จะอ่อนแรง

แต่ว่าโรคที่เป็นกล้ามเนื้อใบหน้า อ่อนแรง เกิดจากการที่ตัวเส้นประสาทที่มาเรียงกล้ามเนื้อใบหน้า เกิดการบาดเจ็บหรือมีการถูกทำลาย จากสาเหตุต่างๆ ส่วนใหญ่กิดจากการที่เราติดเชื้อไวรัส ตัวเชื้อไวรัสก็จะไปกัดกินเส้นประสาท ทำให้เกิดการบาดเจ็บขึ้นมา

สารบัญ

• คนที่เสี่ยงที่จะเกิดใบหน้า อ่อนแรง
• ใบหน้า อ่อนแรง จะมีอาการอะไรบ้าง ?
• วิธีการรักษาใบหน้า อ่อนแรง
• วิธีการบริหารกล้ามเนื้อบนใบหน้า

คนที่เสี่ยงที่จะเกิด ใบหน้า อ่อนแรง

1. คนที่นอนพักผ่อนน้อย
2. คนที่มีความเครียดมากๆ
3. กินอาหารที่ไม่มีประโยชน์

ใบหน้า อ่อนแรง จะมีอาการอะไรบ้าง ?

ก็จะมีอาการอ่อนแรง เส้นประสาทนี้จะมีหน้าที่สั่งการอย่างเดียว เพราะฉะนั้นอาจจะไม่มีอาการชาร่วมด้วยนะคะ จะเกิดอาการอย่างเดียวคืออ่อนแรงเลย คือ ไม่สามารถยักคิ้วได้ ไม่สามารถหลับตาได้ ยิ้มไม่ได้ ดูดน้ำแล้วน้ำไหลออกจากปาก หลับตาไม่สนิท ส่วนใหญ่ก็จะเกิดแค่ซีกเดียว

วิธีการรักษา ใบหน้า อ่อนแรง

รักษาจากต้นเหตุเลยค่ะ โดยให้ไปหาคุณหมอเพื่อทำการรักษา กินยา หรืออะไรก็ตามที่ทำให้เชื้อนั้นหายไป แล้วรอการซ่อมแซมของตัวเส้นประสาทขึ้นมา ระหว่างนั้นก็เป็นหน้าที่ของนักกายภาพ โดยการชะลอการฝ่อลีบของกล้ามเนื้อ ซึ่งมีวิธีดังนี้

วิธีการชะลอการฝ่อลีบของกล้ามเนื้อบน ใบหน้า

1. กระตุ้นด้วยไฟฟ้า โดยใช้ไฟฟ้าเข้ามาเป็นตัวกระตุ้นเส้นประสาท ให้กล้ามเนื้อนั้นมีการหดตัวซ้ำๆ เพื่อให้ไม่ฝ่อลีบลงไป

2. การนวด นวดเพื่อไม่ให้เกิดการยึดตึงของตัวกล้ามเนื้อ คล้ายๆ กับการนั่งนานๆ ก็จะมีการยึดตึง ก็เหมือนกันกับหน้าเลยค่ะ พอไม่ได้ขยับนานๆ ก็เกิดอาการยึดตึง ดังนั้นการนวดก็จะทำให้ความยืดหยุ่นของตัวกล้ามเนื้อ ชะลอทั้งการฝ่อลีบ ชะลอทั้งความยืดหยุ่น แล้วก็จะมีการออกกำลังกาย เป็นการออกกำลังกายเพื่อรอวันที่เส้นประสาทซ่อมแซมตัวเสร็จแล้ว เราก็จะกลับมาเคลื่อนไหวได้ตามปกติ

วิธีการบริหารกล้ามเนื้อบน ใบหน้า

จริงๆ แล้วคนไข้จะเป็นแค่ครึ่งหน้านะคะ เวลาหลับตาหรือขยับหน้าข้างนั้นๆ เราจะไม่เห็นหรอกนะคะ จึงจะเป็นต้องใช้อุปกรณ์ช่วยนั่นก็คือ กระจก เราก็จะใช้กระจกในการส่องเพื่อดูปฏิกิริยาบนใบหน้าว่าเรานั้นทำถูกหรือไม่ถูก และทำไมเราต้องมีกระจก เพราะว่าสมองเราจะได้เรียนรู้ได้ด้วยว่าตอนนี้เราสั่งการถูกที่นะ โดยทีท่าบริหารใบหน้าดังนี้

1. ยักคิ้ว ทำการยักคิ้วขึ้นทั้ง 2 ข้าง ถ้าคนที่ผิดปกตินั้นจะขึ้นแค่ข้างเดียว แต่เวลาเราบริหารกล้ามเนื้อใบหน้า เราต้องทำทั้ง 2 ข้างไปพร้อมๆ กัน ทำประมาณ 10 ครั้ง/เซ็ท

2. ทำคิ้วผู้โบว์ชนกัน ทำประมาณ 10 ครั้ง/เซ็ท หรือทำไปเรื่อยๆ จนรู้สึกว่าตึงๆ หน้า

3. ย่นจมูก จะรู้สึกเลยว่า ทั้งคิ้ว จมูก และปาก จะเข้ามาใกล้กัน ซึ่งเป็นการออกกำลังกายบริหารใบหน้าที่ดีมาก ทำประมาณ 10 ครั้ง/เซ็ท

4. ทำจมูกบาน ก็จะเป็นการบริหารลักษณะคล้ายๆ กับการแสดงอารมณ์ของเรา ทำประมาณ 10 ครั้ง/เซ็ท

5. หลับตาปี๋ ทำการหลับตาปี๋ทั้ง 2 ข้างพร้อมกันเลย ทำประมาณ 10 ครั้ง/เซ็ท

6. ทำปากจู๋ ทำประมาณ 10 ครั้ง/เซ็ท และทำการอัพเลเวลไปเป็นการดูดน้ำ โดยทำการดูดแก้มเข้าไปเลย ประมาณ 10 ครั้งเหมือนกัน

7. ยิ้มมุมปาก / ยิ้มแบบเห็นฟัน กำลังกล้ามเนื้อเราก็จะคงไว้ได้ และทำให้สมองของเราเรียนรู้ว่า เราสั่งการยังไง ทำประมาณ 10 ครั้ง/เซ็ท

การเสริมสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อของช่องปาก

ในผู้สูงอายุการทำงานของกล้ามเนื้อบริเวณรอบปากช้าลง ทำให้เคี้ยวอาหารไม่ถนัด มีอาหาร ตกค้างในช่องปาก กระพุ้งแก้ม การบริหารใบหน้าและลิ้นจะช่วยกระตุ้นเส้นประสาท กล้ามเนื้อใบหน้า ทำให้การเคลื่อนไหวที่เคยเคลื่อนไหวช้าลงสามารถเคลื่อนไหวได้ดีขึ้น คล่องขึ้น

การบริหารใบหน้า ช่วยปลุกเส้นประสาท กระตุ้นกล้ามเนื้อใบหน้า เช่น แก้ม ปาก และลิ้น ให้เคลื่อนไหวได้ดีขึ้น โดยแนะนำให้ทำหลังล้างหน้าตอนเช้า มี 3 ขั้นตอน แต่ละขั้นตอนใช้เวลาประมาณ 10 วินาที แล้วผ่อนคลาย และให้ปฏิบัติซ้ำอีก 3 รอบ ขั้นตอนมีดังนี้

1. สูดลมหายใจเข้าให้เต็มปอด เหยียดริมฝีปากไปด้านข้างเป็นแนวกว้าง ขยับให้แก้มสูง หลับตาให้สนิท
2. อ้าปากกว้าง และลืมตาให้กว้าง
3. ปิดปากให้สนิทป่องแก้ม ขยับปากซ้าย-ขวา

การบริหารลิ้น ช่วยให้การเคลื่อนไหวของลิ้นดีขึ้น

ทำให้สามารถคลุกเคล้าอาหารดีขึ้น ป้องกัน ไม่ให้อาหารตกสู่หลอดลม ช่วยให้ออกเสียงพูดได้ชัดเจนขึ้น และช่วยกระตุ้นการหลั่งน้ำลาย แนะนำให้ ทำก่อนรับประทานอาหาร มี 5 ขั้นตอน แต่ละขั้นตอนปฏิบัติ 5 ครั้ง ดังนี้

1. แลบลิ้นเข้าและออก
2. แลบลิ้น แล้วขยับลิ้นขึ้นลง เคลื่อนหมุนลิ้น ไปทางซ้าย ขวา เลียรอบๆ ริมฝีปาก
3. ดันริมฝีปากบน และล่าง ด้วยลิ้น
5. ดันแก้มซ้าย ขวาด้วยลิ้นหมุนลิ้นไปรอบๆ ทั้งซ้ายและขวา

การกระตุ้นการทำงานของต่อมน้ำลาย ช่วยให้ต่อมน้ำลายผลิตน้ำลายมากขึ้น ต่อมน้ำลาย มี 3 ตำแหน่ง แนะนำให้กระตุ้นทั้ง 3 ตำแหน่ง โดยทำก่อนรับประทานอาหาร

วิธีการปฏิบัติตามขั้นตอน

1. กระตุ้นต่อมใต้หูวางนิ้วก้อยถึงนิ้วชี้ไว้ที่แก้มหน้าติ่งหู แล้วขยับนิ้วหมุนเป็นวงวนจากข้างหลังไปข้างหน้า 10 ครั้ง
2. กระตุ้นต่อมใต้คางวางนิ้วโป้งตรงส่วนที่นุ่มใต้กระดูกคางกดตั้งแต่ใต้หู จนถึงใต้คาง ประมาณ 5 ตำแหน่ง ตำแหน่งละ 5 ครั้ง ตามลำดับ
3. การกระตุ้นต่อมใต้ลิ้นใช้นิ้วโป้งของทั้ง 2 มือ กดลงช้าๆ ที่ใต้คางบริเวณใต้ลิ้น 10 ครั้ง

การบริหารหน้าในกรณีที่ผู้สูงอายุไม่สามารถปฏิบัติได้ด้วยตนเอง ผู้ดูแลควรช่วยบริหารให้ ดังนี้

1. ให้ผู้สูงอายุหลับตา วางนิ้วมือทั้ง 2 ข้างที่เปลือกตา จากนั้นเคลื่อนนิ้วมือไปรอบๆ อย่างนุ่มนวล
2. ใช้นิ้วมือจับกล้ามเนื้อรอบริมฝีปากบนและล่าง บีบ 10 วินาทีแล้วปล่อย
3. ดึงแก้ม โดยดึงทั้งฝั่งซ้ายขวา 10 วินาที แล้วปล่อยมือ จากนั้นดึงแก้มขึ้นเล็กน้อยขยับไปซ้าย ขวา 10 วินาที แล้วปล่อยมือ

การบริหารกล้ามเนื้อลิ้น ในกรณีที่ผู้สูงอายุไม่สามารถปฏิบัติได้ด้วยตนเอง ผู้ดูแลจะเป็นผู้ปฏิบัติให้ โดยทำก่อนรับประทานอาหาร
วิธีการคือ ใช้ผ้าก๊อซดึงลิ้นแล้วขยับไปข้างหน้า ทางซ้ายและขวา ใช้เวลาประมาณ 10 วินาที ทำซ้ำ 3 ครั้ง จะช่วยให้การเคลื่อนไหวของลิ้น และการหลั่งน้ำลายดีขึ้น

บทความที่เกี่ยวข้อง

• ออกกำลังกาย ทำไมต้อง “โยคะ” สัมพันธ์กับสุขภาพช่องปากอย่างไร ?
• แปรงฟัน ยังรู้สึกไม่สะอาด ควรแปรงฟันให้บ่อยขึ้น / เปลี่ยนยาสีฟันดี?